Hang Vua Son ở Yên Hóa - Minh Hóa

Đời xưa ở Phôốc Lác có hai ông người Cọi gọi là Vua Son và Trấn Quắc. Hai người làm bạn với nhau rất thân thiết, ăn gì cũng có nhau, đi đâu cũng đi với nhau. Nhưng vợ ông Vua Son lại ngoại tình với ông Trấn Quắc. Hai người bàn nhau tìm cách giết ông Vua Son để lấy nhau.

Dãy lèn Ngang (Hang vua Son) ở Yên Hóa, Minh Hóa, Quảng Bình.

Buổi đó, trên miệng hang lèn Ngang có tổ ong mật to. Ông Trấn Quắc rủ ông Vua Son cùng mình đi lấy tổ ông mật đó. Hai người lên đến chóp lèn, bó bối, làm thang dây xong rồi thả thang dây xuống. Ông Trấn Quắc bảo Vua Son: 

- Bạn xuống đánh ong. Tôi ở trên này giữ thang dây cho. 

Ông Vua Son tin bạn, mang bối và giỏ lần theo thanh dây xuống, đến ngang tổ ong, buộc mình vào thang dây rồi nhún đưa thang vào tổ ong. Ở trên chóp lèn, ông Trấn Quắc sờ nghe hai dây thang đu đưa mạnh, bèn chặt dây thang, nhưng mới chặt đứt một dây, thang tụt nghiêng. Vua Son biết như thế là mình đã mắc lừa Trấn Quắc, biết mình thế nào cũng chết nên kêu “Hỡi trời!” ba tiếng rõ to thì cũng vừa thang dây đứt, Vua Son rơi xuống đá bị chết.

Anh em của Vua Son ở nhà nghe Vua Son kêu “Hỡi trời!” ba tiếng biết thế nào Vua Son cũng bị hại, nên gọi nhau chạy sang. Anh em của Vua Son đi đến suối nước, qua đèo thì nghe Trấn Quắc vừa đi vừa hát, bèn nấp kín, chặn đường đập Trấn Quắc chết luôn. 

Vua Son chết hoá thành nhân thần rất linh thiêng lên ở trên hang lèn Ngang. Dân làng không biết, nên con gái mặc yếm đỏ đi ngang cửa hang lèn Ngang về nhà ốm đau mà chết. Dân làng đến làm mùa xứ đó thì bị voi và lợn rừng phá hết, hổ thì vào nhà bắt người đem vào rừng ăn thịt, làm náo động cả xóm làng. Làng cho người đi tìm thầy bói khắp nơi. Các ông thầy đều nói như nhau là: ở chổ ấy có một ông bị bạn hại, hoá thành nhân thần, đòi làng lập miếu thờ. Nhưng làng không ai biết hiệu người là gì cả. Làng bèn lập đàn cầu vong, đồng lên xưng danh ngài là Vua Son chi thần. Làng Phôốc Lác lập miếu thờ Vua Son. Chức sắc trong làng lập tờ trình lên tâu nhà vua, được nhà vua phong sắc thần Đông phương đương cảnh, Vua Son chi thần. Lần tế miếu đầu tiên, thần Vua Son ứng đồng lên bảo làng đóng thêm một bộ vì, gác thêm một mâm xôi cho Trấn Quắc vì Trấn Quắc đã hãm hại Vua Son, nên Vua Son bắt đi theo làm đầy tớ, phải cho nó ăn. Từ đó, mỗi lần làng làm lễ tế thần hoặc chạp miếu hàng năm, ngoài mâm chính bỏ trong miếu cho Vua Son thì thêm một mâm đóng cho Trấn Quắc. 

Cũng từ đó xóm làng Phôốc Lác yển ổn làm ăn, hang lèn Ngang mới gọi là hang Vua Son. 

Người sưu tầm: Đinh Thanh Dự 

Người kể: Ông ĐinhKim Tiến, 65 tuổi và ông Đinh Thông, 

77 tuổi ở Yên Đức, xã Yên Hoá, huyện Minh Hoá