Bàu Sen là một bàu nước lớn và trong mát, nằm sát đường Quốc lộ 1A, thuộc địa phận huyện Lệ Thủy, phía nam tỉnh Quảng Bình.
 |
| Bàu sen ở Lệ Thủy - Quảng Bình |
Thuở xưa vùng đất
nam Quảng Bình, bắc Quảng Trị có một con sông đào. Sử cũ ghi rằng năm
1404 Hồ Hán Thương (con Hồ Quý Ly), nhằm tạo một con đường thuỷ thông về
phía nam để tiện cho việc di chuyển quân đội và chuyên chở vũ khí,
lương thực, đã cho đào một con sông gọi là Liên Cảng (Sách “Ô châu Cận
lục” ghi là Lan Cảng). Theo dấu vết còn lại, ta biết sông này bắt đầu
từ Lộc Đình, chạy vòng qua Quan Lộ, đi thẳng vào Quán Cát thông vào Bàu
Sen, đi qua Quán Bụt, cho đến Hạ Cờ ( nơi giáp ranh giữa hai tỉnh Quảng
Bình, Quảng Trị). Từ Hạ Cờ sông vòng về phía tây rồi lộn về phía đông
giáp đường Quan lộ mà chạy thẳng vào chợ huyện…” ( Quảng Bình di tích và
danh thắng, sđd trang 85-86).
Do sông đào qua
một vùng cát nên “đất cát đùn lên” sông bị cạn dần. Năm 1448 vua Lê
Thánh Tông đi đánh Chiêm Thành, qua vùng này lại bắt dân sở tại tiếp tục
đào sông. Tương truyền lý trưởng làng Thuỷ Liên, ông Mai Văn Bản đã quỳ
xuống can vua. Vua giận, bắt ông đem chém tại Đèo Ngang. Về sau dân
thương tiếc ông Mai Văn Bản đã lập miếu thờ ông gần đường cái quan. Vua
Lê Thánh Tông nam chinh trở về, đến vùng Bàu Sen, thấy sông mới đào đã
bị lấp. Ghe thuyền không đi được, mà voi của nhà vua cũng cắm ngà rống
lên không chịu nhấc bước. Vua hỏi dân sở tại. Dân kể chuyện ông Bản hiển
linh. Vua phải khấn xin ông Mai Văn Bản, voi mới đi được. Nhớ chuyện
người xưa, vua Lê Thánh Tông phong ông Bản là danh thần và sức cho dân
bốn mùa hương khói. Ngoài cửa miếu hiện đôi câu đối ghi rõ đức độ ông lí
trưởng xưa:
Nhất phiến trung can trùng ngự tượng
Thiên thu chính khí nghiêm kim cô.
Dịch nghĩa:
Một tấm lòng ngay thẳng
Khiến cho voi vua phải dừng bước.
Nghìn thu chính khí làm cảm động cả mặt trời.
Những thế kỉ sau,
chúa Nguyễn Phúc Tần (1668), rồi vua Minh Mạng (1831), vua Tự Đức
(1862) đều có nương theo dấu cũ họ Hồ mà đào lại sông, hoặc đào sông
vòng
lên trên để tránh cát lấp, nhưng đều không thành công.
Ngày nay qua
Bàu Sen người ta chỉ còn thấy một vùng sông nước mênh mông, phía đông có
động cát lớn chạy dài án ngữ. Nơi đây có thể lập thành một khu nghỉ
ngơi, tỉnh dưỡng đẹp trong những tháng hè nóng bức của miền Trung.
No comments: